Lubomir (904 m)

Zalesiony szczyt w zachodniej części Beskidu Wyspowego, stanowiący najwyższą kulminację pasma Łysiny, ciągnącego się od Myślenic do przełęczy Jaworzyce. Na wierzchołku znajduje się węzeł szlaków turystycznych, przechodzi tędy „Mały Szlak Beskidzki”, znakowany kolorem czerwonym, biegnący ze Straconki przez Beskid Mały, Średni (Makowski) na Luboń Wielki.
Miejscowa ludność nazywała od wieków cały, wyniosły, dwukilometrowy grzbiet Łysiną, a jego odcinek leżący w rejonie wierzchołka 904 m – Przygolezią, od nazwy znajdującej się tutaj polany pasterskiej. 
W 1922 r. z inicjatywy prof. Tadeusza Banachiewicza, na najwyższym wierzchołku Łysiny wystawiono skromny budynek obserwatorium astronomicznego, stanowiący stację Obserwatorium Krakowskiego. Budowa była możliwa dzięki przychylności księcia Kazimierza Lubomirskiego, który podarował na ten cel 10-hektarowa parcelę. Obok pawilonu lunet postawiono dom dla kierownika stacji – dawną leśniczówkę Lubomirskich, rozebraną, przewiezioną z Pcimia i złożoną z powrotem na kamiennej podmurówce. Drewniany budynek obserwatorium pozbawiony był charakterystycznej dla tego typu obiektów kopuły – dach był początkowo rozkładany, a po kilku latach wykonano dach rozsuwany na drewnianych prowadnicach. Stacja posiadała łączność optyczną (heliograf) z Krakowem, jednak jej działanie uzależnione było od warunków pogodowych. 
W placówce prowadzono głównie obserwacje gwiazd zmiennych zaćmieniowych. Pierwszy sukces naukowy o randze międzynarodowej odnotowano już w czerwcu 1925 r., kiedy to kierownik placówki Lucjan Orkisz dokonał odkrycia komety w gwiazdozbiorze Pegaza. Była to pierwsza kometa odkryta przez Polaka od czasów Jana Heweliusza. Prowadzono tu również pomiary meteorologiczne, a pierwszej ich syntezy dokonał Tadeusz Olczak w 1928 r.
W 1932 r. zaproponowano, aby na cześć księcia-dobroczyńcy nazwać najwyższy punkt grzbietu, na którym wzniesiono obserwatorium Lubomirem. Nowa nazwa została urzędowo zatwierdzona i pojawiła się na mapach topograficznych. W okolicznych wioskach jednak się nie przyjęła, a i dziś wielu mieszkańców używa dla całego grzbietu nazwy Łysina.
Kolejnego odkrycia komety dokonał w 1936 r. pracujący w obserwatorium jako pomocnik Władysław Lis z Węglówki. Był on miłośnikiem astronomii – dziedziną tą zainteresował się pod wpływem kontaktów z badaczami odwiedzającymi placówkę. Dzięki przychylności ówczesnej kierowniczki, Marii Makowieckiej, korzystał on z lunet w chwilach, gdy nie prowadzono innych obserwacji. O odkryciu w gwiazdozbiorze Małego Lwa zawiadomiono świat naukowy, wówczas okazało się, że obiekt odkryli niezależnie także obserwatorzy z Japonii i Związku Radzieckiego – obiekt nazwano więc kometą Kaho-Kozika-Lisa.  
W czasie okupacji Niemcy zezwolili na działalność placówki kierowanej przez Władysława Tęczę, gdyż dane meteorologiczne były wykorzystywane przez Luftwaffe. W 1944 r. obserwatorium stanowiło miejsce postoju oddziałów partyzanckich. W czasie akcji pacyfikacyjnej 15 września 1944 r., na Lubomir dotarła niemiecka obława. Pracowników i sprzęt ewakuowano, a budynki zostały spalone. Przez następne dekady przechodzący tędy turyści mogli oglądać zarys podmurówki pawilonu ze schodkami i  postumentem pod lunety oraz piwnice budynku mieszkalnego. W ostatnich latach udało się przywrócić funkcję tego miejsca, tak zasłużonego dla dziejów polskiej astronomii. W 2002 r., z inicjatywy wójta gminy Wiśniowa rozpoczęto starania o odbudowę zniszczonego obserwatorium i powołano społeczny komitet budowy. Przy wsparciu środków unijnych i współpracy z Obserwatorium Astronomicznym UJ, Uniwersytetem Pedagogicznym w Krakowie, Centrum Astronomii UMK w Toruniu oraz Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii wybudowano nowoczesny obiekt, ładnie wkomponowany w miejscowy krajobraz, któremu nadano imię prof. T. Banachiewicza. Uroczyste otwarcie miało miejsce 6.10.2007 r. Oprócz badań naukowych w placówce położono nacisk na popularyzację astronomii – obserwatorium można zwiedzać, a co kilka tygodni organizowane są tu nocne pokazy nieba. 
Szczegółowe informacje na stronie internetowej http://obserwatorium.lubomir.weglowka.pl/, e-mail obserwatorium@obserwatorium.lubomir.weglowka.pl, lub tel. 12/ 373 90 90.
 

Warte uwagi

aaaaa

To jest takie testowe miejsce, 123, To jest takie testowe miejsce, 123 To jest takie testowe miejsce, 123 To jest takie testowe miejsce, 123 To jest takie testowe miejsce, 123.

Patronat medialny

Partnerzy