Jazowsko

Najbardziej na południe wysunięta miejscowość Beskidu Wyspowego, na pograniczu z Beskidem Sądeckim.

Położona jest w głębokiej dolinie Dunajca, stanowi niezły punkt wypadowy dla wycieczek pieszych w Pasmo Radziejowej lub wycieczek rowerowych w „Dolinę Kwitnącej Jabłoni”. Należy do gminy w Łącku, liczy ok. 2000 mieszkańców. 
Nazwa wsi wzmiankowanej po raz pierwszy w początkach XIII w. wywodzi się od jazu czyli specyficznej zapory, stawianej w poprzek rzeki dla zatrzymania i odłowienia przepływających łososi. Ów jaz istniał tu jeszcze w początkach XIX w. W najstarszych opracowaniach spotykamy również nazwy Iaczov, Jazow i Jazosko. Oprócz rybołówstwa mieszkańcy trudnili się flisem, gospodarką leśną i wymianą handlową, jako że wiodła tędy jedna z odnóg tzw. „szlaku węgierskiego”. Z racji swego położenia w dolinie Dunajca Jazowsko było jedną z najstarszych osad w tej części Małopolski. O istniejącej tu parafii z drewnianym kościołem Narodzenia NMP wspomina już Jan Długosz w XV w. Było to wówczas dziedzictwo Gabańskich herbu Janina, potem Gładyszów  i Szalowskich, ostatecznie od schyłku XVI w. właścicielami Jazowska i okolic zostali na długo Lubomirscy. Początkiem XVIII w. dały się we znaki miejscowej ludności srogie klęski elementarne: najazd szwedzki a potem liczne napady i kontrybucje oddziałów szlacheckich. Straszliwe żniwo zbierały epidemie, zwłaszcza w 1710 i 1737 r. Inną plagą były wygłodniałe wilki, w 1709 r. „wilcy napadali ludzi i tu w farze jazowskiej zjedli dzieci ludzkich ośmioro ciż drapieżni zwierzowie wilcy”. 
W 1805 r. kupił dobra jazowskie starosta ropczycki Marceli Wyszkowski. Rodzina Wyszkowskich (byli oni właścicielami rozległego obszaru dworskiego z młynem, gorzelnią i tartakiem parowym) ufundowała w poł. XIX w. i wieczyście uposażyła szkołę oraz szpital dla ubogich. W 1875 r. Jazowsko nabyła od rodziny Fihauserów za 120.000 zł żydowska spółka „Ader i Robinson”.
Na początku XX w. działał tu tartak i znana fabryka mebli giętych wspomnianej powyżej firmy Ader i Robinson. Dawała ona pracę kilkuset mieszkańcom okolicznych wsi, a wyroby były eksportowane na teren całej środkowej Europy. W trakcie wojny Niemcy przejęli fabrykę, a jej produkcję przestawili na potrzeby wojskowe.  Została spalona przez partyzantów radzieckich w grudniu 1944 r. Pozostały po niej tylko fragmenty budynków (podmurówki) poniżej kościoła, nieopodal sklepu spożywczego.
W okresie międzywojennym i zaraz po II wojnie światowej planowano budowę zapory wodnej, stanowiącej element tzw. „kaskady Dunajca”. Mimo sprzyjających warunków topograficznych (wąska dolina rzeki) koncepcji tej ostatecznie nie zrealizowano. Obecnie Jazowsko jest ważnym ośrodkiem sadowniczym i turystycznym oraz miejscem produkcji i potajemnego wyszynku słynnej śliwowicy.
 

Warte uwagi

We wsi znajduje się murowany kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia NMP, zbudowany na pocz. XVIII w., konsekrowany 24.08.1740 r. Jego budowę rozpoczął ks. Jan Owsiński, a dokończył jego bratanek ks. Stanisław Owsiński. Świątynia jest murowana, orientowana, z piętrową zakrystią od strony północnej. Wieżę kościelną ozdabia barokowy, cebulasty hełm. Przy wejściu zabytkowe portale, troje drzwi żelaznych i jedne drewniane z zamkiem z 1721 r. Wyposażenie wnętrza późnobarokowe, z czasów konsekracji kościoła: ołtarz główny i dwa boczne, ambona, organy, chrzcielnica kamienna z XVIII w. i krucyfiks.  Największym skarbem świątyni jest gotycki XV-wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pochodzący najprawdopodobniej ze starszego kościoła. Po prawej stronie nawy głównej ołtarz późnorenesansowy z ok. 1621 r., również prawdopodobnie ze starej świątyni.
Na placu pod kościołem stał niegdyś Dom Parafialny, zbudowany w pocz. XX w., spłonął  w 1986 r. Nieco powyżej kościoła stała zabytkowa XVIII-wieczna plebania, zburzona w 2008 r. 
W Jazowsku działa twórca regionalny p. Józef Tokarz, zajmujący się rzeźbą ludową. Część jego prac jest wyeksponowana w restauracji „U Wojtków” w centrum miejscowości.
Spacerując po Jazowsku warto zwrócić uwagę na kilka ciekawych obiektów obrazujących barwne dzieje wsi:
•Ruiny zabudowań dworskich i dawnej fabryki mebli – pod kościołem, przy głównej szosie, koło sklepu spożywczego można zobaczyć fragmenty murów i dawnych stodół.
•Budynki starej szkoły, przedszkola i remizy straży pożarnej z początków XX w. – przy głównej drodze
•Dąb „Paweł” koło ośrodka zdrowia – pomnik przyrody. W czasie okupacji znajdował się w jego koronie partyzancki posterunek obserwacyjny.
•Niedaleko drogi, nad Dunajcem, do czasów II wojny światowej stała synagoga żydowska. Została zniszczona przez hitlerowców, dziś na jej miejscu stoi budynek gospodarczy.
•Na cmentarzu parafialnym sporo interesujących nagrobków, niektóre mają ponad 100 lat. Uwagę zwraca kaplica cmentarna z 1936 r. – miejsce pochówku miejscowych księży. Na cmentarzu znajduje się również zbiorowa mogiła ofiar tragedii na Dunajcu (31.03.1949 r.). Tego dnia prom, który przewoził ludzi ze szkoły i kościoła w Jazowsku do Brzyny i Obidzy, na skutek niezwykle silnego nurtu przewrócił się. 30 pasażerów promu wypadło za burtę, a 12 utopiło się w wodach Dunajca (w tym ośmioro dzieci). 
Jeszcze w XIX w. ciała samobójców i topielców chowano z dala od wsi, na odludnej polanie Wisieluchy, koło Obidzy.

Powiązane informacje

Studencka Baza Namiotowa PTTK/SKPB

Jasień ? Polana Wały Czynna: lipiec-sierpień

„Agroturysyka pod Tuszyną”

Śmigła Franciszek i Maria Czasław 171 32-415 Raciechowice

Murzyn Michał, \"Pod Gruszą\"

32-414 Gruszów 211

Agroturystyka konna

Augustyniak Alicja Żerosławice 17 32-414 Gruszów

Gospodarstwo agroturystyczne

Hutek Stefan i Danuta Stara Wieś 751, 34-600 Limanowa

Gospodarstwo agroturystyczne

Janina Nawara Olszówka 87

Gospodarstwo agroturystyczne

Józefa Nawara Olszówka 302

Gospodarstwo agroturystyczne

Katarzyna Kraus Olszówka 211

„Ostoja Górska Koninki”

Poręba Wielka 251 34-735 Niedźwiedź

Gospodarstwo agroturystyczne „Leśniakówka”

Katarzyna Grzybacz Glichów 24

Gospodarstwo agroturystyczne

Kordeczka Krystyna 34-650 Podłopień 85

Gospodarstwo agroturystyczne

Handzel Krystyna i Jacek 32-434 Skomielna Biała 282

Gospodarstwo agroturystyczne „Koziarnia”

Lorek Jadwiga i Marcin Pogorzany 221

Dom pod lipami

? Dom pod lipami? Beata i Zbigniew Ludwiccy 34-615 Słopnice 471

Patronat medialny

Partnerzy