Limanowa

Jedno z najładniejszych miast południowej Małopolski, malowniczo położone we wschodniej części Beskidu Wyspowego, stanowi zresztą ?stolicę? tej grupy górskiej. Leży w głębokiej kotlince, u zbiegu potoków Starowiejskiego, Mordarki i Jabłońca, u stóp wzniesień Pasma Łososińskiego. Przebiegała tędy Galicyjska Kolej Transwersalna i stary ?cesarski gościniec? - obecnie droga krajowa nr 28. Nad miastem kulminuje Miejska Góra (716 m) z charakterystycznym, wysokim krzyżem na szczycie, spod którego roztacza się rozległy widok na okolicę.

Limanowa jest siedzibą rozległego powiatu, obejmującego 10 gmin i 2 miasta, ważnym węzłem komunikacyjnym i lokalnym centrum przemysłowo usługowym, liczy 15.160 mieszkańców. Wśród znanych osób, związanych z Limanową warto wymienić Józefa Becka, ministra spraw zagranicznych II Rzeczpospolitej, M. Borzemskiego, jednego z pierwszych polskich olimpijczyków, artystów M. Brożka i W. Gawrona, czy też księdza Józefa Jońca, kapelana II Korpusu WP we Włoszech. Urodził się tu również Zygmunt Berling, dowódca dywizji kościuszkowskiej walczącej pod Lenino, po wojnie długoletni, honorowy przewodniczący Towarzystwa Miłośników Ziemi Limanowskiej. Pochodził stąd także Janek Krasicki, przywódca komunistycznej organizacji młodzieżowej Związek Walki Młodych.
W okolicach Limanowej znaleziono liczne ozdoby, broń i monety rzymskie, co świadczy o częstych kontaktach handlowych dawnych mieszkańców tych ziem z południem Europy. Interesującym znaleziskiem był miecz brązowy, dziś znajdujący się w Muzeum Historii Naturalnej we Wiedniu. Z kolei podczas budowy drogi z Limanowej do Laskowej znaleziono srebrne monety cesarza Trajana, które limanowski proboszcz Kazimierz Łazarski kazał wprawić w stopkę kielicha mszalnego.
Prawdopodobnie pierwotny gródek, wokół którego rozwinęła się osada, znajdował się w miejscu nazywanym „Zamczyskiem” (ok. 1 km na północny wschód od dzisiejszego rynku). Znajdują się tam niewyraźne ślady istnienia jakiegoś obiektu obronnego. Do połowy XIX w. było tam rumowisko kamieni, zużytych prawdopodobnie do budowy drogi do Sącza. Legendy wspominają też o istnieniu w dawnych czasach osady na tzw. „Kościelisku”, która miała się znajdować w rejonie przełęczy pod Łysą Górą, przy drodze na Sałasz. 
Planowa i udokumentowana historycznie działalność osadnicza na omawianym terenie zaczyna się dopiero w XIII w. i wiąże się z misją kolonizacyjną miejscowych rodów rycerskich. W XIV w. istniały już okoliczne wsie Łososina Górna, Pisarzowa i Męcina, funkcjonowały tam parafie, rozwijała się gospodarka rolna. 
Najstarsze wzmianki historyczne o Limanowej pochodzą z przełomu XIV i XV w., gdzie wieś jest określana jako Ilmanowa lub Wilmanowa. Dokonana przez badaczy analiza tych dwóch nazw pozwala przypuszczać, że założycielem pierwotnej osady mógł być osadnik Wilman (Wilhelm, Wilem - najprawdopodobniej pochodzenia niemieckiego). Wg innej teorii nazwa Limanowej wywodzi się ze zbitki i późniejszego przekształcenia dwóch łacińskich słów Villa Nova – (nowa wieś). 
Na początku XVI w. okoliczne tereny należały do rodziny Słupskich ze Słupi, właścicieli Łososiny Górnej i Słopnic, fundatorów pierwszego kościoła limanowskiego. Słupscy sprzedali okoliczne włości Achacemu Jordanowi z Zakliczyna razem z sąsiednimi wsiami: Mordarką, Lipowem i Starą Wsią. W tym czasie przebiegał tędy drugorzędny szlak handlowy wiodący od Nowego Sącza doliną Słomki, przez Przyszową, Mordarkę i dalej w kierunku Rupniowa, Dobczyc i Krakowa. Szlak ten był wykorzystywany przez tych kupców, którzy chcieli ominąć królewskie komory celne, znajdujące się w Nowym Sączu i Czchowie na tzw. „trakcie węgierskim”. Limanowa była dobrym punktem noclegowym i handlowym dla wędrujących tędy karawan kupieckich. Silnym impulsem do szybkiego rozwoju miejscowości było nadanie jej praw miejskich w 1565 r. Przywilej ten uzyskał ówczesny właściciel tych terenów Stanisław Jordan z rąk króla Zygmunta Augusta, na sejmie w Piotrkowie Trybunalskim. Funkcjonowała już wówczas limanowska parafia i pierwszy drewniany kościół p.w. św. Walentego, a miasto zasłynęło wkrótce z szewstwa i sukiennictwa oraz produkcji znakomitego piwa. Około 1640 r. właścicielem Limanowej był Achacy Przyłęcki, który przystąpił do porządkowania spraw gospodarczych w mieście, nakazał ścisłe egzekwowanie przepisów przeciwpożarowych, naprawę umocnień miejskich (obwarowań i bram: krakowskiej i sądeckiej), wydał również dokument dotyczący produkcji piwa. Burze dziejowe i zawieruchy wojenne nie oszczędzały jednak miasteczka. W 1656 r. przeszły tędy wojska szwedzkie, podążające w kierunku Nowego Sącza; zostały jednak doszczętnie rozbite przez szlachecko-chłopski oddział partyzancki w sąsiedniej Mordarce. Na początku lat siedemdziesiątych XVIII w. stacjonowały w okolicy oddziały konfederatów barskich, a limanowski proboszcz Szczepan Długoszewski został kapelanem konfederackim po spaleniu kościoła parafialnego w wielkim pożarze całego miasta w 1769 r. Budowę kolejnego (też drewnianego) kościoła rozpoczęto w 1777 r., a w 1825 r. biskup Grzegorz Tomasz Ziegler konsekrował nową świątynię p.w. Matki Boskiej Bolesnej, w której na poczesnym miejscu została umieszczona figura Matki Boskiej Bolesnej, ocalona z pożaru poprzedniej limanowskiej świątyni. 
Rządy austriackie w epoce zaborczej nie sprzyjały rozwojowi gospodarczemu, choć w 1867 r. Limanowa awansowała do rangi powiatu ziemskiego, dystansując tym samym sąsiedni, królewski Tymbark. Wybudowano również tzw. „cesarski gościniec” i Galicyjską Kolej Transwersalną. Od 1834 r. funkcjonował szpital dla ubogich, założony przez ks. Duszyńskiego dla biednych chrześcijan.
O Limanowej stało się głośno pod koniec 1914 r., kiedy to rozgorzała tutaj jedna z najbardziej krwawych kampanii I wojny światowej. Gazety w całej Europie opisywały zacięte zmagania walczących mocarstw (węgierskim korespondentem wojennym był Ferenc Molnar, autor znanej powieści „Chłopcy z placu broni”). Pamiątką po tych wydarzeniach są rozsiane po okolicy cmentarze wojenne, z których największy i najbardziej reprezentacyjny znajduje się na wzgórzu Jabłoniec, górującym od południa nad miastem. Znaczenie tej bitwy podkreśla fakt, że jeden z placów oraz ulica w Budapeszcie zostały nazwane „Limanova”.
Lata międzywojenne przyniosły stopniową poprawę warunków bytowania, powstały nowe szkoły, rozwijały się spółdzielnie producenckie i kasy zapomogowo-pożyczkowe.  W 1925 r. wybudowano wodociąg grawitacyjny (wodę pociągnięto ze stoków Łysej Góry), dokonano elektryfikacji miasteczka. W 1929 r. przebywał tu z oficjalną wizytą prezydent RP Ignacy Mościcki, nocując we dworze Marsów. Okolice Limanowej były „twierdzą” ruchu chłopskiego związanego ze Stronnictwem Ludowym Wincentego Witosa. Znanym mieszczaninem w okresie międzywojennym był Marceli Bursztyn – burmistrz, właściciel sklepów i restauracji. Limanowa w okresie międzywojennym nie była jednak dużym miastem, zarówno w sensie obszarowym, jak i ludnościowym. Jej grunta skupiały się w obrębie dzisiejszego rynku, a już na przykład dwór Marsów był położony na terenie Starej Wsi, osobno funkcjonowały Mordarka i Sowliny. Do Limanowej należał las na Miejskiej Górze, który łączył się z miastem wąziutkim pasem gruntu wzdłuż dzisiejszej ul. Leśnej. Mieszkało tu wówczas ok. 2000 mieszkańców, z czego połowę stanowili Żydzi.
Tragiczne dni przeżywała miejscowa ludność w czasie okupacji hitlerowskiej.  Zagładzie ulegli mieszkańcy narodowości żydowskiej. W czasie zakrojonych na wielką skalę akcji pacyfikacyjnych naziści palili wsie, rozstrzeliwali patriotów polskich związanych z podziemną konspiracją.  Mimo to Limanowa była znacznym ośrodkiem ruchu oporu, kwitło tajne nauczanie, udzielano nawet kompletów dla studentów szkół wyższych. Hitlerowska niewola skończyła się w styczniu 1945 r., w momencie nadejścia oddziałów Armii Sowieckiej.
Po wojnie Limanowa stała się ośrodkiem turystycznym i usługowym oraz stolicą powiatu, obejmującego znaczną część Beskidu Wyspowego. Dzięki tradycjom wspólnej pracy dla zbiorowego pożytku stała się też symbolem gospodarności i zaradności - kilkakrotnie była laureatem konkursu o tytuł Krajowego Mistrza Gospodarności. Wybudowano nowe osiedla mieszkaniowe, przebudowano układ komunikacyjny, powstał nowoczesny szpital rejonowy. Wymienione inwestycje powstały w znacznej mierze dzięki autentycznemu zaangażowaniu społecznemu mieszkańców, warto również podkreślić zaangażowanie i zmysł gospodarski długoletniego naczelnika gminy Jana Kubowicza.
W dniu dzisiejszym Limanowa jest miastem powiatowym, a w jej granicach administracyjnych znajduje się również część Sowlin i Łososiny Górnej. W Limanowej ma swą siedzibę Starostwo Powiatowe, Zespół Opieki Zdrowotnej, 5 zespołów szkół ponadgimnazjalnych, Państwowa Szkoła Muzyczna, Limanowski Dom Kultury, Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej.
Miasto nastawione jest na obsługę ruchu wycieczkowego, przebiega tędy kilka szlaków turystycznych, działa miejscowy Oddział PTTK, biura informacji turystycznej, a w rozmaitych obiektach noclegowych o zróżnicowanym standardzie jest ponad 300 miejsc.
 

Warte uwagi

Informacje krajoznawcze:
Dominującą budowlą w limanowskim rynku jest kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Bolesnej. Wzniesiono go w latach 1910–1918 na miejscu poprzedniej świątyni, a projektantem był architekt Zdzisław Mączeński, którego projekt wybrano po konkursie rozpisanym w 1908 r. przez Towarzystwo Sztuki Stosowanej w Krakowie. Budowa kościoła była swego rodzaju hołdem narodu w setną rocznicę uchwalenia Konstytucji Trzeciego Maja. W 1891 r. grupa limanowskich patriotów z księdzem Kazimierzem Łazarskim na czele podjęła dzieło budowy i 3 maja zebrano na ten szczytny cel pierwszą kolektę. Traf chciał, że pierwsze nabożeństwo w nowej świątyni ksiądz Łazarski odprawił na kilka dni przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 r., wtedy też dzwony zagrzmiały na pierwsze dziękczynne „Te Deum”. Sylwetką swą kościół nawiązuje do tradycyjnej ludowej architektury, a jego strzelistość i ściany licowane piaskowcem znakomicie komponują się z otaczającym, górskim krajobrazem. Na frontonie kościoła znajduje się tarcza herbowa z orłem i datami 1791-1891 oraz płaskorzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. Nad świątynią góruje wieża o wys. 65 m. Na jej szczycie planuje się w przyszłości udostępnienie galeryjki widokowej dla zwiedzających. Po południowej stronie kościoła stoi Carillon - zespół czternastu dzwonów sterowanych komputerowo wygrywających co kwadrans melodie maryjne. Z tyłu bazylikę otacza niewielki placyk z krużgankami i ołtarzem polowym, tu również pielgrzymi odprawiają nabożeństwa dróżek maryjnych. Z kolei od strony północnej przy bazylice stoją miniatury znanych budowli sakralnych (bazylika św. Piotra, bazylika NMP w Częstochowie) wykonane przez uczniów miejscowej szkoły budowlanej. Najcenniejszym elementem wyposażenia świątyni jest figura Matki Boskiej Bolesnej-Pieta z końca XIV w., umieszczona w ołtarzu głównym, drewniana chrzcielnica z 1527 r. oraz barokowe posągi Jana Chrzciciela i Matki Boskiej. Warto zwrócić uwagę na oryginalne witraże pełne symboliki patriotycznej i religijnej. Trzy z nich zostały projektowane przez wybitnego artystę Józefa Mehoffera. Kościół w Limanowej jest klasycznym przykładem „polskiego stylu narodowego” w architekturze z początku XX w. 
Koronacja Piety limanowskiej nastąpiła podczas obchodów milenijnych w 1966 r., a dokonał jej ówczesny arcybiskup krakowski Karol Wojtyła i biskup tarnowski Jerzy Ablewicz. Korony te ukradziono, rekoronacji dokonał Ojciec Święty Jan Paweł II na błoniach krakowskich w 1983 r. On również, w dwusetną rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, podniósł kościół w Limanowej do godności Bazyliki Mniejszej. Na dziedzińcu plebanii znajduje się figura św. Floriana z 1830 r., fundacji mieszczan limanowskich. Została ona przeniesiona na to miejsce z Rynku podczas remontu w latach 1968–71.
Zabudowa Rynku ma charakter współczesny. Część starych budynków spaliła się w trakcie stacjonowania Armii Sowieckiej, w styczniu 1945 r. Zwraca uwagę „rzeźba plenerowa” nazywana również „Buzodromem”, od nazwiska jej projektanta inż. Jana Buzka. Aktualnie (jesień ‘2010) Buzodrom jest remontowany i adaptowany na Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej.
Jeszcze do połowy XIX w. zabudowa Limanowej była niemal wyłącznie drewniana. Pierwsze murowane budynki i okazałe kamienice zaczęły powstawać na przełomie XIX i XX w. Najstarsza kamienica w rynku, zbudowana jeszcze przed 1845 r., stoi na rogu Rynku i ul. Kościuszki. 
W parku miejskim, w cieniu starych drzew stoi budynek Muzeum Regionalnego, utworzonego w 1970 r. Mieści się ono w starym dworku rodziny Marsów z przełomu XVIII i XIX w.  Jest to budowla murowana, z kolumienkami przed wejściem, nakryta mansardowym, łamanym dachem.  Obok stoi wiatrak przeniesiony z Jabłońca oraz murowana kaplica dworska św. Walentego, wzniesiona w 1890 r. Kustoszem muzeum od kilkudziesięciu lat jest Jan Wielek - etnograf, historyk i znawca Limanowszczyzny.
Przy ulicy J. Marka, tuż przy rynku, na dawnych dworskich gruntach Starej Wsi, zwraca uwagę wysoki budynek Starostwa Powiatowego. Jeszcze po I wojnie światowej był tu słynny limanowski browar (a tradycje warzenia znakomitego piwa w Limanowej sięgają XVI wieku). Budynek browaru postawiono w latach 1891-99 z inicjatywy rodziny Marsów, po czym zainwestowano w zakup nowoczesnych urządzeń warzelniczych i rozpoczęto przemysłową produkcję piwa. Zastosowano wtedy po raz pierwszy w tej części Małopolski nowatorską metodę gotowania parą. U progu XX w. zatrudnionych tu było 39 osób. Surowiec sprowadzano z Węgier (jęczmień), Śląska (słód) i Moraw (butelki). Znakomite produkty limanowskiego browaru sprzedawano głównie w najbliższej okolicy, część rozchodziła się również na terenie powiatów myślenickiego, sądeckiego, niektóre partie eksportowano nawet na Węgry. Zaniedbany po wojnie budynek nabrał blasku dopiero po przejęciu i wyremontowaniu przez Starostwo Powiatowe.
Za stacją PKP, w pobliżu ulicy Kolejowej i Wojska Polskiego znajdują się pozostałości cmentarza żydowskiego. Powstał on ok. 1850 r. w granicach wsi Sowliny. Wcześniej limanowscy Żydzi byli grzebani na kirkucie w Nowym Sączu lub w Wiśniczu. Zachowało się około 30 macew z napisami w języku hebrajskim. Cmentarz był z premedytacją niszczony przez okupanta hitlerowskiego, część nagrobków posłużyła do brukowania limanowskiego rynku. Odnowiony  na przełomie XX i XXI w., z inicjatywy pochodzącego z Dobrej p. Leiba Gatterera. Dojście do cmentarza jest trudne (gęste krzaki i zarośla), klucze od bramy w Urzędzie Miasta. Nieco poniżej limanowskiego kirkutu stoi krzyż na miejscu dawnego cmentarza epidemicznego z XVIII/XIX w.
Na miejscowym cmentarzu parafialnym znajduje się kwatera wojenna nr 366. Spoczywa tu 33 żołnierzy poległych w walkach 1914 r. (są też mogiły polskich legionistów). Cmentarzyk ten projektował Gustaw Ludwig, a jego centralnym elementem jest wysoka na 5 m ściana pomnikowa z krzyżem wysuniętym przed jej lico. Za pomnikiem miejsce spoczynku żołnierzy AK. 
Blisko centrum, na ul. Matki Boskiej Bolesnej 7 stoi dom, w którym mieszkał w grudniu 1914 r., po bitwie limanowskiej, Józef Piłsudski. Przy pobliskiej ul. Targowej, obok dworca autobusowego Pomnik Nieznanego Żołnierza, wystawiony w 1930 r., dla uczczenia setnej rocznicy wybuchu powstania listopadowego.
Na skrzyżowaniu ulic Piłsudskiego i Słonecznej, niedaleko szpitala rejonowego stoi niewielki dom zwany „Bekówką”. Mieszkał tu niegdyś Józef Bek senior, który jako emigrant polityczny przybył wraz z żoną do Limanowej pod koniec XIX w. Bekowie byli ofiarnymi patriotami i społecznikami, zakładali m.in.  Kasę Stefczyka, czytelnie ludowe, propagowali sadownictwo.  Dzięki ich inicjatywie powstała w mieście pierwsza biblioteka.  Ciekawe, że z czasem spolszczyli swoje nazwisko na „Bek”, zaś ich syn, słynny minister spraw zagranicznych w rządach sanacyjnych pisał się tradycyjnie „Beck”.  Dzisiaj w „Bekówce” mieszkają Romowie limanowscy. Dom jest zaniedbany i wypadałoby tu zawiesić chociażby tablicę pamiątkową.
Na górującej nad miastem Miejskiej Górze (716 m) stoi stalowy Krzyż o wys. 37 m, wybudowany w latach 1997–1999 z inicjatywy Społecznego Komitetu Budowy Krzyża, pod przewodnictwem Ryszarda Kulmy. Okazale prezentuje się w nocy, kiedy jest podświetlony światłem reflektorów. Projektantem całej budowli był limanowski architekt Leszek Pilawski. Na południowej kulminacji sąsiedniej Łysej Góry, stoi tzw. Stary Krzyż (obecnie betonowy, wystawiony w latach 60-tych XX w., w miejscu starszego, drewnianego). Dojście za znakami żółtymi szlaku spacerowego trawersującego stoki Łysej i Miejskiej Góry.
Na stokach Łysej Góry, poniżej stacji narciarskiej, w źródliskowym obszarze potoku Skrudlak doszło w ostatnich latach do osunięcia się znacznych mas ziemi. Powstała w ten sposób nisza osuwiskowa, a  zatamowane na pewien czas wody potoku utworzyły malownicze jeziorko (w zasadzie kilka niewielkich stawków na różnych poziomach) i mały wodospad na czole osuwiska. Turyści, odwiedzający to niezwykłe miejsce, nazwali je „Oczy Limanowej”. Niesamowite wrażenie robi tzw. pijany las -  połamane i pochylone drzewa wśród pagórów ziemi.
Na wzgórzu Jabłoniec, na południowy wschód od miasta, można zobaczyć reprezentacyjny cmentarz wojenny, upamiętniający walki w czasie operacji łapanowsko-limanowskiej 1914 r. (więcej → Jabłoniec).
Przy drodze do Mordarki, na ulicy M.B. Bolesnej piękna, murowana kaplica, tzw. Kaplica Łaski, datowana na przełom XVIII i XIX w., zbudowana na miejscu starszej. Obok kaplicy szeroka lipa, wedle tradycji właśnie na tym drzewie w XVI w. umieszczona została Pieta - Matka Boska Bolesna, znajdująca się dziś w kościele limanowskim. W pogodne dni odbywają się tu nabożeństwa i msze święte.
Przy ulicy Polnej można zobaczyć smętne resztki dawnego dworu mordarskiego Gibasów i Głębockich. Dwór powstał w XVIII w., spłonął 19.01.1945 r., podpalony przez żołnierzy radzieckich. Był to budynek murowany, parterowy, na planie prostokąta, o dwóch traktach, przedzielonych korytarzem w środku. Ozdobę stanowił wsparty na kolumnach ganek, zwieńczony trójkątnym szczytem. Pięterko dobudowano na początku XX w. Obecnie obiekt jest niedostępny, pozostały zrujnowane fragmenty wschodniej ściany, część zabudowań gospodarczych, zdziczały sad i lipowa aleja.
W Sowlinach, na ul. Granicznej, można zobaczyć kapliczkę z 1864 r., wystawioną przez rodzinę Wronów na cześć powstańców styczniowych.  Inna ciekawa XIX-wieczna kapliczka znajduje się przy ul. Sikorskiego, nad potokiem Starowiejskim. Wewnątrz neogotycki ołtarzyk z obrazem Chrystusa. 
Przy głównej drodze do Bochni zachował się piękny starodrzew dębowy zwany „Dębiną” – miejsce spotkań i romantycznych spacerów.
Skocznia w Limanowej
Pierwszą skocznię w Limanowej zbudował przy drodze na Lipowe Mieczysław Kozdruń (powojenny trener polskiej kadry narodowej w skokach narciarskich). Skoczkowie na zeskoku przelatywali nad tą drogą, budząc popłoch wśród mieszkańców. W 1938 r. gościła w Limanowej delegacja FIS planując budowę skoczni na płn. stoku Łysej Góry, ale nie doszło do tej realizacji z powodu wojny. Budowę drugiej skoczni rozpoczęto w 1941 r. na tzw. Siwym Brzegu, gdzie grunt dał ks. Łazarski. W latach 1942-44 odbywały się tutaj regularne zawody. Rekord należał do Mieczysława Kozdrunia - 40 m. Skocznia ta została rozebrana i spalona, a w początku lat 50 XX w. przystąpiono do jej rekonstrukcji z inicjatywy inż. Muniaka (konstruktora wielu podobnych obiektów w kraju). Drewno dostarczono z lasów należących  do miasta, zaś wiele prac wykonali sami sportowcy. Skocznia funkcjonowała do lat 60, rekord (38 m) należał do Artura Struzika.
Placówki  i imprezy kulturalne:
•Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej (ekspozycja poświęcona kulturze materialnej mieszkańców Limanowej i okolic). Można tu zobaczyć m.in. ręcznie malowane skrzynie, stroje ludowe, stare dokumenty i fotografie.
•Limanowski Dom Kultury - organizuje przeglądy zespołów folklorystycznych, posiady regionalne (słynna „Limanowska Słaza”, której twórcą był Jerzy Obrzut)) i imprezy miejskie.
•Prywatne Muzeum Łowieckie rodziny Mamaków prezentuje trofea zwierzęce, rzeźby i malarstwo. Po ekspozycji oprowadza (po uprzednim zgłoszeniu) p. Janina Mamak. Muzeum znajduje się przy ul. Piłsudskiego 39, tel. 18 337 11 90
•Galeria Twórczości w Bibliotece Publicznej, na ul. M.B. Bolesnej organizuje co miesiąc wystawy malarskie, rzeźbiarskie i fotograficzne popularyzujące prace artystów Ziemi Limanowskiej. Dyrektorka Biblioteki, p. Halina Matras chętnie oprowadza turystów po ekspozycji.
•Przy bazylice limanowskiej od 1991 r. działa chór chłopięcy pod batutą p. Haliny Dyczek. Chór zdobywał liczne trofea na krajowych i międzynarodowych konkursach, odwiedzając między innymi Francję i Kanadę.
•Obok bazyliki znajduje się Muzeum Parafialne, stanowiące filię Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie, prezentujące ciekawe zbiory o tematyce sakralnej (malarstwo, rzeźba, numizmatyka, filatelistyka). tel.18/ 337-22-64.
•W mieście wychodzą lokalne czasopisma: „Gazeta Limanowska”, „Echo Limanowskie”, „Almanach Limanowski”.
Folklor miejscowy prezentuje zespół „Limanowianie”, zespół „Pisarzowianie” oraz zespół „Spod Kicek” z Mordarki. Można je zobaczyć np. podczas imprezy folklorystycznej „Limanowa miłym gościom”.
Wydział Kultury, Promocji, Turystyki i Sportu Urzędu Gminy organizuje co roku Przegląd Dorobku Kulturalnego Kół Gospodyń Wiejskich, Dożynki, Przegląd Zespołów Kolędniczych, Konkurs Palm Wielkanocnych, Przegląd Kulturalny Gminy Limanowa.

Powiązane informacje

„U Krystyny”

Kurczab Krystyna Sowliny 64, 34-600 Limanowa

Gospodarstwo agroturystyczne

Michura Tomasz Mordarka 532, 34-600 Limanowa

„Nad Stawem”

Śliwa Anna Sowliny 301, 34-600 Limanowa

Hotel „Jaworz”

34-600 Limanowa, ul. Sikorskiego 28

Ośrodek Wczasowo-Sportowy

34-600 Limanowa, ul. Z. Augusta 10

Wrona Maria, noclegi

34-600 Limanowa, ul. Piłsudskiego 11

„U Bzyka”

ul. Lipowa 18 b, Limanowa,

Gospodarstwo agroturystyczne

Krystyna Długosz ul. Ks. Jońca 2, Limanowa

Pokoje gościnne „Pod Smrekiem”

ul. Graniczna 24, Limanowa

Gospodarstwo agroturystyczne

Irena Kowalska ul. El. Orzeszkowej 3, Limanowa

Patronat medialny

Partnerzy