Raciechowice

Duża wieś gminna (840 mieszkańców) na północno-zachodnim krańcu Beskidu Wyspowego. Miejscowi gospodarze specjalizują się w hodowli jabłek i porzeczek, które rosną tutaj znakomicie dzięki łagodnemu mikroklimatowi oraz dużemu nasłonecznieniu.

aciechowice szczycą się tytułem „Gminy ekologicznej”, podkreślając fakt, że jest to jeden z najczystszych rejonów województwa małopolskiego.  Nazwa wywodzi się wedle ludowej tradycji od racic dzikich zwierząt, które pomagały pierwszym osadnikom średniowiecznym w karczowaniu i spulchnianiu ziemi.  Wedle innej teorii nazwa wsi ma związek z pierwszym sołtysem wsi, niejakim Raciechem.  Pierwotnie wieś była królewszczyzną, w XV wieku najprawdopodobniej dostała się w ręce prywatne rodziny Wydżgów. Już wówczas była to duża miejscowość, jako że w 1440 r. nastąpiło erygowanie miejscowej parafii. W XVI w.  powstały okoliczne folwarki: Bigorzówka, Zarębki, Wola Komornicka, Wolica. W XVII w. wieś stanowiła własność rodziny Morsztynów.
Po zniesieniu pańszczyzny w 1848 r. nastąpił stopniowy rozwój gospodarczy i społeczny Raciechowic. Powstały pierwsze organizacje pomocowe, kółka rolnicze, funkcjonowała szkoła i szpital dla ubogich, rozpoczęła się też emigracja zarobkowa na Węgry, Morawy i do Ameryki. U progu XX w. tutejsze dobra szlacheckie zostały w większości rozparcelowane - kupili je miejscowi chłopi, a część słynny lekarz i bakteriolog Odo Bujwid. Po odzyskaniu niepodległości powstała Kasa Stefczyka, mleczarnia, wybudowano też nową szkołę.
W czasie II wojny światowej wieś była silnym ośrodkiem ruchu oporu, w 1944 r. okolica była nazywana „Rzeczpospolitą Raciechowicką”.
Raciechowice w dniu dzisiejszym są siedzibą dużej gminy, obejmującej 15 sołectw i liczącej ponad 6 tysięcy mieszkańców.
 

Warte uwagi

Informacje krajoznawcze:
1. Najcenniejszym zabytkiem wsi jest dwór drewniany z 1760 r., który jest budowlą parterową, konstrukcji zrębowej, z nowszą podmurówką, na osi elewacji ganeczek. Dach mansardowy z lukarnami, podkreślony ćwierćkolistym gzymsem. W trójkątnym szczycie facjaty umieszczone są herby Leliwa i Nowina. Najciekawszym elementem wnętrza jest ozdobna sień z kominkiem. Obecnie (2010 r.) obiekt jest bardzo zaniedbany i chyli się ku upadkowi. Można tylko mieć nadzieję, że nowy właściciel (dwór został niedawno kupiony) przywróci mu dawne piękno. Dwór raciechowicki otoczony jest niewielkim parkiem, w którym rośnie kilka drzew zabytkowych: stare lipy, sosny wejmutki, tuje i kasztanowce. Ozdobą parku jest spichlerz dworski z 1774 r., drewniany, konstrukcji zrębowej, z  dachem krytym gontem.
2. W zachodniej części wsi znajduje się kościółek drewniany p.w. św. Jakuba Starszego i Katarzyny Aleksandryjskiej. Obecna świątynia, zbudowana na miejscu poprzedniej (spalonej) pochodzi z 1720 r., przy czym prezbiterium jest siedemnastowieczne. Całość jest drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana. Wewnątrz chór muzyczny wsparty na 2 rzeźbionych kolumnach z dawnego kościoła, organy pochodzą z fabryki T. Falla ze Szczyrzyca (1887 r.). Ołtarz główny i dwa boczne rokokowe z 1779 r. z posągami świętych i obrazami M. B. Szkaplerznej, św. Jakuba, św. Katarzyny Aleksandryjskiej, św. Rodziny. Z ciekawszych elementów wyposażenia warto jeszcze wymienić rokokową ambonę, barokową, marmurową chrzcielnicę, kamienną kropielnicę, 3 świeczniki kryształowe, monstrancję z XVIII w. Dach kościoła i wieży z 1937 r. jest kryty gontem. Od zachodu dostawiona jest kruchta z dzwonniczką z 1902 r. Przy prezbiterium od północy zakrystia, składająca się z tzw. przyziemia i piętra zwanego inaczej skarbcem, w którym były przechowywane cenne szaty i sprzęty liturgiczne. Obok kościoła znajdują się groby XIX-wiecznych właścicieli Raciechowic, stoi również probostwo i salka katechetyczna, w której często nocują uczestnicy pielgrzymek ze Słowacji do Częstochowy.
3. Przy głównej ulicy zobaczyć można figurę św. Floriana z 1826 r., zniszczoną podczas wojny, odnowioną w 1994 r.
4. Naprzeciw Urzędu Gminy, za budynkiem Szkoły Podstawowej, znajduje się niewielkie wzgórze, na którym rośnie stara lipa.  Podanie miejscowe mówi, że niegdyś na tym wzgórku chowano ludzi zmarłych na cholerę.  Lipę oraz rosnące tu wcześniej dęby posadzono na pamiątkę szczęśliwego zakończenia I wojny światowej.
5. W Raciechowicach co roku organizowane jest Święto Gminy, jego największą atrakcją jest Rajd Konia Małopolskiego. 
6. W niedalekim przysiółku Bigorzówka zobaczyć można ciekawą wychodnię piaskowca „Skalny grzyb”.
7. W okolicznych pogórzańskich wioseczkach: Dąbiu, Komornikach, Mierzniu i Bojańczycach znajdują się piękne XIX-wieczne dworki szlacheckie.
„Partyzancki” Messerschmitt nad Raciechowicami. 
6 sierpnia 1944 r. koło przysiółka Sosnowa wylądował przymusowo niemiecki samolot myśliwski Messerschmitt Bf-109 G. Uszkodzona maszyna wylądowała na polach, a lekko ranny pilot został wkrótce wzięty do niewoli przez oddział partyzancki AK „Prąd”. Lotnik, który podawał się za Węgra (faktycznie był Niemcem), został opatrzony przez lekarza i decyzją miejscowego dowódcy AK, ppor. „Kościeszy” wypuszczony na wolność w Dobczycach. Ten gest dobrej woli miał dać efekt propagandowy i spowodować bardziej humanitarny stosunek Niemców do ludności cywilnej i jeńców. „Aresztowano” natomiast samolot, który został przez partyzantów zabezpieczony i ukryty, później wymontowano z niego działko i dwa karabiny maszynowe.

Powiązane informacje

„Agro Sawa”

Sawa 32 32-415 Raciechowice

Patronat medialny

Partnerzy