Tęgoborze

Duża wieś letniskowa (1540 mieszkańców) nad Jeziorem Rożnowskim, ośrodek sportów wodnych, dobry punkt wypadowy we wschodnie partie Beskidu Wyspowego.

Wieś wspominana w średniowieczu w tzw. Kodeksie Mogilskim z 1356 r., właścicielem był wówczas rycerz Wydżga (Wyczga de Thangoborze), pod koniec XVI w. we władaniu rodu Tęgoborskich. Już za J. Długosza w XV w. istniał tu kościół drewniany i karczma. U progu XVII w. wieś była ośrodkiem arianizmu, którego wyznawcą był miejscowy dziedzic Cyryl Chrząstowski. Pod koniec XIX w. we władaniu rodziny Wielogłowskich, funkcjonowały tu wówczas 4 karczmy, browar i młyn. 
Wieś ma duże tradycje związane z szybownictwem, w latach 1933-51 funkcjonowała na pobliskiej górze Jodłowiec Szkoła Szybowcowa. Założycielami szkoły byli Henryk Błaszczyk, inż. Bronisław Skwarczyński i Adam Bajdo - pierwszy konstruktor szybowców, który uprawnienia uzyskał jeszcze w austriackich zakładach budowy hydroplanów. Początkowo loty odbywały się na Winnej Górze, później przeniesiono je na Jodłowiec, zwany również Justem. W 1937 r. szkoła, dzięki swym sukcesom zajmowała czołowe miejsce w Polsce. W Tęgoborzu szkolono nie tylko polskich pilotów, latali tu także skauci węgierscy i goście z Polonii Brazylijskiej.  W momencie wybuchu wojny szkoła miała 33 szybowce. Jej wychowankowie latali pod angielskim niebem między innymi w słynnym Dywizjonie 303. W 1956 r., po długiej przerwie otwarty został nowy rozdział w historii sądeckich skrzydeł. W pobliskiej Łososinie Dolnej powstał Aeroklub Podhalański, będący spadkobiercą chlubnych tradycji Szkoły Szybowcowej w Tęgoborzu. 
 

Warte uwagi

Informacje krajoznawcze:
Na uboczu wsi, przy drodze do Chomranic, stoi murowany pałac Stadnickich i Wielogłowskich z początków XIX w. Jest to budowla parterowa, zbudowana na planie prostokąta, dwutraktowa, pokryta dachem czterospadowym. Na osi pałacu, od strony ogrodu, znajduje się okrągły salonik, natomiast od strony wejścia można zobaczyć portyk czterokolumnowy z trójkątnym naczółkiem.
Przepowiednia Tęgoborska – w dniu 28.09.1893 r. we dworze hrabiego Wielogłowskiego miał miejsce niezwykły seans spirytystyczny, w trakcie którego medium wieszczyło rychłe odzyskanie niepodległości przez Polskę, upadek monarchii Habsburgów oraz dwie wojny światowe.
W centrum wsi stał niegdyś drewniany kościółek p.w. św. Mikołaja, pochodzący z 1753 r. Pierwotna świątynia wzmiankowana była już w 1326 r. Starą świątynię tęgoborską (notorycznie podtapianą przez wody jeziora Rożnowskiego) przeniesiono w 1982 r. do pobliskiej Tabaszowej, a nowy, okazały kościół murowany p.w. Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, wybudowano po przeciwnej stronie drogi Brzesko-Nowy Sącz. Na malowniczym cyplu nad Jeziorem Rożnowskim zachował się ładny klasycystyczny budynek starej plebani. Obok, w miejscu gdzie niegdyś stał drewniany kościołek pozostał tylko stary kamienny mur z kilkoma kaplicami i bramkami wejściowymi. 
Przy drodze do Zawadki, w zachodniej części wsi zachowała się z kaplica z 1820 r. z figurą św. Floriana. Spotykają się tu strażacy miejscowej OSP na uroczystym nabożeństwie w dniu swego święta. 
We wsi można zobaczyć dom zwany „Gotfrydówką”, w której mieszkał do wojny niechlubnej sławy wójt Tęgoborza i miejscowy organista Josef Gottfried. Współpracując z Niemcami w czasie okupacji, wydał i zadenuncjował wielu polskich patriotów, między innymi proboszcza z Łososiny. Wyrokiem sądu Polskiego Państwa Podziemnego Gottfried został rozstrzelany przez partyzantów w 1943 r.
W lewym narożniku cmentarza parafialnego znajduje się mała kwatera wojskowa z I wojny światowej. Pośrodku, na niewielkim cokole stoi betonowy krzyż z wmontowanym krzyżem żeliwnym. Projektantem cmentarza był Gustaw Ludwig, spoczywa tu 2 żołnierzy austriackich i 4 rosyjskich.
Z  Tęgoborza pochodził generał brygady WP Antoni Pawłowski (1781-1859), urodził się w Tęgoborzu, ale większość lat młodzieńczych spędził w Jastrzębiu koło Łukowicy. Do służby wojskowej wstąpił w 1806 r., walcząc w szeregach armii Księstwa Warszawskiego, gdzie błyskawicznie awansował. Walczył w kampaniach pruskich i austriackich (1807-1809). W stopniu majora brał udział w wyprawie Napoleona przeciwko Rosji. Potem walczył m. in. w bitwie pod Dreznem. Po upadku Napoleona wrócił do Polski w 1814 r. W armii Królestwa Polskiego po 1815 r. awansował do stopnia generała brygady. Niechętny idei powstania listopadowego wziął  jednak w nim udział. Po upadku powstania wstąpił do służby rosyjskiej jako naczelnik wojenny guberni mazowieckiej

Patronat medialny

Partnerzy